ต้นราชายตนะ
(สถานที่จำลอง ภายในบริเวณโพธิมณฑล) |
 |
| |
สัปดาห์ที่ 7 - ต้นราชายตนะ |
| สถานที่ต้นไม้เกด ชื่อ ราชายตนะ ที่พระพุทธองค์เคยประทับเสวยวิมุตติสุขนั้น |
| อยู่ทางทิศใต้ของต้นพระศรีมหาโพธิ์ ห่างจากแม่น้ำเนรัญชราไปทางทิศตะวันตก ประมาณ 2.5 กม. เป็นทางผ่านของขบวนกองเกวียน ที่พ่อค้าวานิชใช้ติดต่อกันระหว่าง |
| เมืองพาราณสี นครราชคฤห์ กรุงโกสัมพี มาแต่โบราณกาล ปัจจุบันบริเวณนั้นมีเทวสถานกับต้นโพธิ์ที่ ชาวบ้านผู้นับถือศาสนาฮินดู พากันมาประกอบพิธีตามความเชื่อของตน |
|
ตามความในปฐมสมโพธิกถา กล่าวว่า - |
.gif) ในสัปดาห์ที่ 7 หลังจากทรงตรัสรู้แล้ว พระพุทธองค์ประทับเสวยวิมุตติสุข ณ บริเวณควงไม้ราชายตนะ ได้มีพ่อค้าสองพี่น้อง คือ ตปุสสะและภัลลิกะ นำเกวียนบรรทุกสินค้า |
| จากอุกกลชนบท เดินทางมาถึงที่ประทับเกิดความเลื่อมใส จึงพากันเข้าเฝ้าพร้อมทั้งได้ถวายข้าวสัตตุ ชนิดก้อนและชนิดผง |
| |
พระพุทธองค์ทรงดำริว่า พระตถาคตทั้งหลายย่อมไม่รับด้วยมือ ท้าวเทวราชทั้ง 4
ทรงนำบาตรศิลา 4 ใบ แล้วอธิษฐานให้เป็นบาตรเดียว รับข้าวสัตตุก้อน สัตตุผง จากนั้น |
| พ่อค้าสองพี่น้องจึงได้ประกาศตนเป็นอุบาสก ขอถึง พระพุทธ พระธรรม เป็นสรณะตลอด |
| ชีวิต นับว่าวานิชสองคนนี้ เป็นเทว̣วาจิกอุบาสกพวกแรกในโลก ผู้กล่าวถึงรัตนะสอง คือ พระพุทธ และพระธรรม ว่าเป็นสรณะตลอดชีวิต |
| |
ในอรรถกถาพระวินัยปิฎกมหาวรรค - |
| พระพุทธองค์ทรงลูบพระเศียร พระเกสาติดที่พระหัตถ์ แล้วทรงประทานพระเกสา |
| เหล่านั้นแก่ วานิชทั้งสอง ยังความรื่นเริงยินดีเหมือนได้อภิเษกด้วยอมตธรรม ถวายบังคมลาแล้วหลีกไป นำพระเกศธาตุไปประดิษฐ์ไว้ในพระเจดีย์ ในนครของตน |
| |
ครั้นถึงวันสุดท้ายแห่งสัปดาห์ที่ 7 ที่ประทับนั่ง ณ โคนไม้ราชายตนะนั้น พระพุทธองค์ ทรงดำริว่า จะสรงพระพักตร์ ม้วนพระโอษฐ์ และทรงทำสรีระกิจ |
| ท้าวสักกะจอมเทพ จึงได้นำผลสมอ อันเป็นยาสมุนไพรมาถวาย เพื่อถ่ายพระบังคนหนัก และถวายไม้ชำระพระทนต์ น้ำสรงพระพักตร์ เมื่อสิ้นสุด 49 วัน |
| พระพุทธองค์ก็เสด็จกลับไปประทับ ณ อชปาลนิโครธอีกครั้งหนึ่ง |
| |
ในอรรถกถา กล่าวว่า - |
ระยะแรกหลังจากที่พระพุทธองค์ทรงตรัสรู้ ขณะประทับอยู่ ณ โคนไม้ ราชายตนะ
ตปุสสะและภัลลิกะ วานิชสองพี่น้องชาวอุตตราปถะ ที่เดินทางจากอุกกาชนบท |
เข้ามาค้าขาย ยังกรุงราชคฤห์ได้ถวายสัตตุผงและสัตตุก้อนแก่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า
อันเป็นพระกระยาหารมื้อแรกหลังจากทรงตรัสรู้ ได้ชื่อว่าเทว̣วาจิกอุบาสก |
| เป็นอุบาสกคู่แรกในโลก ที่กล่าววาจาขอถึงพระพุทธเจ้าและพระธรรมเป็นสรณะ (ในเวลานั้นยังไม่มีพระสงฆ์) ซึ่งพระพุทธองค์ได้ประทานพระเกศธาตุแก่สองพี่น้องนั้น |
| เขาได้บรรจุพระเกศธาตุไว้ในผอบทองคำ สร้างเจดีย์บรรจุพระเกศธาตุนั้นบูชาไว้ที่เมือง อสิตัญชนะ แคว้นอุตตราปถะ ซึ่งเป็นบ้านเกิดของคนทั้งสอง |
| |
ต่อมา คนทั้งสองได้ทราบข่าวว่า หลังจากพระบรมศาสดาทรงแสดงปฐมเทศนาแล้ว เสด็จจากเมืองพาราณสีไปยังกรุงราชคฤห์ จึงได้ตามมาเฝ้าที่กรุงราชคฤห์ |
| พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงตรัสแสดงธรรมแก่เธอ ทั้งสองได้บรรลุโสดาปัตติผล ตปุสสะอยู่เป็นอุบาสกไม่บวช ภัลลิกะบวชแล้วได้บรรลุอรหัตตผล พร้อมด้วยอภิญญา 6 |
| เมื่อพระพุทธองค์ประทับอยู่ที่พระอารามเชตวัน ทรงสรรเสริญชนทั้งสองว่า เป็นเลิศกว่าอุบาสก ผู้ถึงสรณะก่อนผู้ใด |
| |
พระถังซัมจั๋ง –
|
| พระนักจาริกแสวงบุญชาวจีนเห็นพระเจดีย์และสถูปที่ตรงนี้กล่าวว่า “สถานที่นี้ พ่อค้า |
| ชื่อ ตปุสสะ และภัลลิกะ ได้ถวายข้าวตาก และน้ำผึ้ง แก่พระพุทธเจ้าที่ตรงนี้ ซึ่งตั้งอยู่ใกล้สถานที่ที่พระพุทธเจ้าทรงรับข้าวหุงด้วยน้ำนมจากนางสุชาดาก่อนทรงตรัสรู้” |
